Tekenen zorgt voor extra denkkracht en creatieve oplossingen. Maar hoe zit dat?

Jij en ik.
Wij leven in onze eigen bubbel.

We zoeken informatie die bij ons past. We zoeken vrienden die op ons lijken. We doen de dingen die we leuk vinden. En we denken de gedachten die bij ons passen.

Als je bijvoorbeeld in God gelooft, dan zie je dat terug in jouw wereld. Als je er niet in gelooft, dan zie je het niet.

We zien wat we willen zien en bevestigen steeds ons eigen wereldbeeld. Dat noemen we de confirmation bias, of de “My Side” bias (Baron 2000).

Dat je iets ziet, betekent niet dat het dé waarheid is. Het is jouw en mijn perceptie van de werkelijkheid. Je zou kunnen zeggen dat het mijn waarheid en jouw waarheid is.

Soms zorgt dat voor problemen. Bijvoorbeeld als je een complex meningsverschil wil oplossen (lees: politiek). We zoeken dan naar oplossingen binnen onze eigen bubbel. Maar zoals Einstein zei: “We cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them”. We raken gevangen is ons eigen denken, waardoor we niet tot nieuwe creatieve oplossingen komen.

Hokjesdenken is handig

Het voordeel van ons eigen wereldbeeld, is dat het overzichtelijk is. Het geeft rust. Ons werkgeheugen heeft namelijk maar beperkt ruimte voor 3 tot 5 actieve gedachten (Nelson Cowan 2010). Bij meer gedachten raken we het overzicht kwijt.

Daarom categoriseren we onze wereld en stoppen we dingen in een hokje. Dieren, mensen, deuren, enzovoort. Alles om de wereld te begrijpen en rust te krijgen.

En dat werkt. Want stel je voor dat je bij iedere deur moet nadenken hoe hij open gaat. Dat is niet handig. Daarom creëert ons brein een mentaal model van terugkerende patronen, om onderscheid te maken (Byrne and Johnson-Laird, 2009). Daardoor hoef je niet na te denken over deuren, maar kun je bezig zijn met wat er achter de deur zit. Zoals je baas of je collega.

Hokjesdenken vormt soms een obstakel

Neem bijvoorbeeld de IT-afdeling van een grote organisaties. Vaak bedenkt de directie een nieuwe opdracht. De IT teamleider brieft dan de programmeurs. Die gaan aan de slag. Terwijl de klant iets anders voor ogen heeft en de eindgebruiker er totaal niet op te wachten zit. Een typische gevalletje van: denken vanuit ons eigen hokje.

Maar hoe ga je daar slimmer mee om? Hoe kijk je buiten je hokje? Hoe zorg je ervoor dat je kijkt vanuit elkaars blik? Hoe zorg je ervoor dat tot écht waardevolle oplossingen komt?

Dat doe je met tekenen. Want als jij je idee tekent en ik die van mij, dan maken we het zichtbaar. We worden bewust van onze eigen bubbel, maar ook die van elkaar. Door het te combineren begrijpen we elkaar, komen er betere oplossingen en nieuwe ideeën.

Dat doe je samen, maar je kunt het ook alleen doen. Dat levert je extra inzicht en denkkracht op.

Individueel: In dialoog met je ideeën

Stel je hebt een idee om zonnepanelen in te kopen voor de buurt (50 huizen). Puik plan. Hoe ga je dat aanpakken? Wie wil er in meedenken? Wat spreek je af? Waar ga je ze inkopen? En wat doe je met mensen die het niet willen?

Het idee heeft allerlei haken en ogen. Normaal schrijf je een plan, want zo structureer je gedachten. Maar je kunt je idee ook tekenen in een soort van mindmap. Dan gebeuren er twee dingen:

• Er ontstaat ruimte voor nieuwe ideeën doordat je informatie op papier zet. Daardoor hoef je het niet actief te onthouden.
• Je ziet verbanden en nieuwe associaties op papier verschijnen, wat weer zorgt voor nieuwe ideeën.

Je brein werkt als een soort werkgeheugen. En net als een computer loop je vast (in gedachten) als je alles tegelijkertijd wilt doen. Er is máár plaats voor 3 tot 5 actieve gedachten (Working Memory, Nelson Cowan 2010). Door iets vanuit je hoofd op papier te zetten creëer je weer ruimte in het werkgeheugen.

Maar waarom dan tekenen, want schrijven werkt ook?

Dat klopt. Maar bij tekenen zijn er minder regels. Je hoeft geen rekening te houden met zinsopbouw, grammatica en volgorde. Hierdoor werk je creatiever en rustiger, wat er voor zorgt dat nieuwe ideeën opborrelen vanuit het onbewuste deel van je brein (Ab Dijksterhuis, het slimme onbewuste 2007).

Dit proces genereert extra denkcapaciteit, omdat je je werkgeheugen vrijspeelt. Maar doe het samen en er gebeurt nog iets extra’s.

Samen: Verbinden en associëren op elkaars wereldbeelden

Teken samen en je krijgt zicht op iemands wereldbeeld. Je overstijgt daarmee het hokjesdenken. Het is alsof je stiekem bij iemand in zijn gedachten mag kijken, terwijl die normaal gesproken onzichtbaar zijn.

Samen tekenen levert het volgende op:

• Je gaat in dialoog met je eigen en andermans ideeën
• Je krijgt inzicht in hoe de ander de wereld ziet
• Daardoor associeer je door op ideeën die je zelf niet zou hebben
• Je bent door het tekenen al aan het samenwerken.

De bubbels smelten letterlijk samen voor een bepaalde periode. Hierdoor bedenk je oplossingen die je in je eentje nooit bedacht zou hebben. Dat komt omdat er ruimte is in je werkgeheugen en omdat je door kunt associëren op de ideeën van anderen.

Dit is wat wij noemen: In dialoog met elkaars ideeën

Hoe pak je dat aan?

Je begint met een situatie, probleem of idee. De vakantieplanning, een nieuw project of een thema zoals: beter samenwerken. Pak een flip-over vel erbij en teken de huidige situatie uit. Sta stil bij wat er nu is.

De volgende stap is om oplossingen te bedenken voor de situatie. Die teken je gewoon bij het vel of plak er post-its op. Daarbij geldt één regel: ieder idee is goed, hoe gek het ook is.

Ook kun je ervoor kiezen om eerst 5 minuten stil te brainstormen, om vervolgens het met elkaar te delen. Ga daarna wel door met brainstormen, want het gaat immers om de kruisbestuiving.

Zo kruipt iedereen uit zijn bubbel en ontstaan er creatieve oplossingen, die je zelf niet bedacht zou hebben.